Τι; Η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μία πολύπλοκη πολυπαραγοντική ασθένεια, η οποία προκύπτει από την αλληλεπίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων και ενός ευπαθούς γενετικού υπόβαθρου. Η συγκεκριμένη ασθένεια προσβάλλει ασθενείς σε νευρολογικό επίπεδο και μέσω μίας σειράς κρίσιμων συμβάντων (υποτροπές), οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε απρόβλεπτα χρονικά διαστήματα, επιδεινώνεται η υγεία τους (πρόοδος αναπηρίας). Η ιδέα είναι η καθυστέρηση των υποτροπών, ώστε να μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα την ασθένεια με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Συνολικά, αυτοί οι παράγοντες πυροδοτούν μία σειρά γεγονότων στην οποία εμπλέκονται το ανοσοποιητικό σύστημα, η φλεγμονώδης βλάβη της μυελίνης, των αξονων και των κυττάρων της γλοίας και η νευροεκφύλιση. Οι μηχανισμοί που εμπλέκονται περιλαμβάνουν τη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και τη διεγερτοτοξικότητα, οι οποίοι οδηγούν σε βλάβη των ολιγοδενδροκυττάρων και των νευρικών κυττάρων ακόμη και σε κυτταρικό θάνατο, προωθώντας την πρόοδο της ασθένειας. Η αυξανόμενη επικράτηση των ασθενών με ΠΣ σε συνδυασμό με τη μερική αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες των υφιστάμενων θεραπειών, έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη καινούργιων, καινοτόμων, πιο αποτελεσματικών, ασφαλών και προληπτικών θεραπειών. Για τους περισσότερους ανθρώπους με ΠΣ, η ασθένεια εξελίσσεται με αργό ρυθμό με την εμφάνιση μιας σειράς από απρόβλεπτες υποτροπές (νευρολογικά συμπτώματα). Ωστόσο, σε κάποιους ασθενείς, η πρόοδος της ασθένειας είναι ραγδαία. Οι υποτροπές συχνά οδηγούν σε αυξημένες και σοβαρές αναπηρίες όπως δυσκολία στο βάδισμα και στην ομιλία, μυϊκή αδυναμία, μερική όραση και αρκετά άλλα. Πάνω από το 50% των υποτροπιαζόντων ασθενών θα εμφανίσουν τελικά σοβαρά προβλήματα 10-15 χρόνια μετά την εμφάνιση της νόσου.

Το 85% των αρχικά διαγνωσμένων ασθενών εμφανίζουν αναμενόμενες υποτροπές ακολουθούμενες από περιόδους μερικής ή πλήρους ανάκτησης ή ύφεσης: υποτροπιάζουσα – διαλείπουσα Πολλαπλή Σκληρυνση (RRMS). Οι περισσότεροι ασθενείς με RRMS εισέρχονται σε δευτερογενή προοδευτική φάση και συσσωρεύουν μη αναστρέψιμα νευρολογικά ελλείμματα που οδηγούν σε κάποιο είδος αναπηρίας. Η πρωταρχική προοδευτική φάση είναι ο τύπος της νόσου που οι ασθενείς βιώνουν εξέλιξη της αναπηρίας χωρίς υποτροπές.

ΓΙΑΤΙ; Η ασθένεια χαρακτηρίζεται ως πολύπλοκη πολυπαραγοντική καθώς πολλαπλοί περιβαλλοντικοί και βιοχημικοί παράγοντες/διαδικασίες είναι παρόντες στη παθογένεση της ασθένειας (ένα διασυνδεδεμένο δυναμικό δίκτυο γεγονότων). Αυτοί οι παράγοντες πυροδοτούν μία σειρά γεγονότων όπως, την αυτοανοσία, την οξεία φλεγμονώδη βλάβη της μυελίνης, των αξόνων και των κυττάρων της γλοίας και τη νευροεκφύλιση. Όλα αυτά οδηγούν στην εκφύλιση του κεντρικού νευρικού συστήματος

Τα πολύακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFA) που βρίσκονται στη σύνθεση της μεμβράνης, ως φωσφολιπίδια, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ανοσο-σχετιζόμενη φλεγμονή. Η ανεπάρκεια σε PUFA και αντιοξειδωτικά, καθώς και η μειωμένη έλλειψη των κυτταρικών αντιοξειδωτικών μηχανισμών άμυνας, αποτελούν μερικά από τα συμπώματα σε ασθενείς με ΠΣ. Τα αίτια ανεπάρκειας των PUFA δεν είναι σαφή και πιθανώς να εμπλέκονται μεταβολικές και διατροφικές αλλαγές. Η αυξημένη ή ανεξέλεγκτη φλεγμονή οδηγεί σε σοβαρές, οξείες και χρόνιες ασθένειες. Χαρακτηρίζεται από την παραγωγή των φλεγμονωδών κυτοκινών, εικοσανοειδών που παράγονται από το αραχιδονικό οξύ (ΑΑ) (προσταγλανδίνες (PGs), θρομβοξάνες (ΤΧ), λευκοτριένια (LTs) και άλλα οξειδωμένα παράγωγα) και άλλα μόρια φλεγμονής όπως τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (ROS) και του μονοξείδιου του αζώτου (ΝΟ). Κατά τη διάρκεια της φλεγμονής, η ομοιόσταση τoυ γλουταμινικού μεταβάλλεται μέσω της απελευθέρωσης αυξημένων ποσοτήτων γλουταμινικού από ενεργά κύτταρα ανοσίας, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε υπέρ-ενεργοποίηση των γλυταμινικών υποδοχέων και με τη σειρά τους οδηγούν σε κυτταρικό θάνατο. Μεταξύ άλλων, η σχετιζόμενη παθολογία με τις μεμβράνες, η ανοσο-διαμεσολαβούμενη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και η διεγερτοτοξικότητα παρέχουν δυνητικά χρήσιμους συνδυαστικούς στόχους για την «διαχείριση» της πολλαπλής σκλήρυνσης.

ΠΟΙΟΣ; Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι μία αυτοάνοση, πολυπαραγοντική, χρόνια, απρόβλεπτη και προοδευτική ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία προσβάλλει σχετικά νέους ασθενείς, ηλικίας 20-40 χρονών. Προκαλείται φλεγμονή και καταστροφή της μυελίνης, του προστατευτικού στρώματος που περιβάλλει τον νευράξονα των εμμύελων νευρικών ινών. Η μυέλινη αποτελείται κυρίως από λιπίδια (80%) με κύριο συστατικό τα PUFA (DHA).